Pembe Boyalı Ev olarak da bilinen Selanik’teki Atatürk Evi Müzesi, Cumhuriyetimizin Kurucusu Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün doğduğu evdir. Günümüzde Selanik’te Agiu Dimitriu Caddesi, Apostolu Pavlu Sokağı, No:17’de yer alan müzenin Osmanlı döneminde bulunduğu adres Koca Kasım Paşa Mahallesi, Islahhane Caddesi olarak bilinmektedir.
Evin ilk kayıtlarına 1875 yılında rastlanmıştır. Kim tarafından inşa edildiği hakkında kesin bir görüş olmamakla birlikte yoklama defterleri kayıtlarına göre bu ev 1878 yılında Ali Rıza Efendi ve Zübeyde Hanım’ın mülkiyetine geçmiştir. Aile, Ali Rıza Efendi’nin 1888 yılındaki vefatına kadar bu evde ikamet etmiştir. Bu tarihten sonra maddi imkansızlıklar sebebiyle Pembe Ev’i önce kiraya verip ardından satmak mecburiyetinde kalmışlardır. Ali Rıza Efendi’nin sağlığında inşa ettiği Pembe Ev’in bitişiğinde bulunan küçük bir eve taşınarak uzun yıllar burada yaşamışlardır.
Mustafa Kemal, ailesinin geçirdiği bu zor zamanlara rağmen imkansızlıklara boyun eğmemiştir. 1893’te Selanik Askeri Rüştiyesi’ne kayıt olmuş ve eğitim hayatı için evden ayrılmıştır. Artık sadece tatil zamanlarında evine dönecektir.
Genç Mustafa Kemal’in eğitim hayatında gösterdiği üstün başarılar karşılığını bulur ve 1908 yılında Selanik’te göreve başlar. Artık maddi sıkıntıları hafiflemiştir. Ailesinin sattığı mülkü ve aynı sokakta bulunan bir başka evi daha satın alır. Zübeyde Hanım, Balkan Harbi’nin ardından Selanik işgal edilene dek ailesiyle burada yaşamını sürdürmüştür.
Selanik’in işgal edilmesiyle birlikte; Mustafa Kemal, annesi Zübeyde Hanım’ı ve kız kardeşi Makbule Hanım’ı İstanbul’a yanına getirtir. Zübeyde Hanım’ın evden ayrılmasıyla birlikte Selanik’teki mülklerinin akıbetleri 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması’nın maddelerinden biri olan nüfus mübadelesine değin bilinmemekteydi. Bu mübadele gereğince Mustafa Kemal’in Selanik’teki mülklerine karşılık olarak İstanbul’un Bebek semtinde bir yalı verilmiştir. Bu yalı Mustafa Kemal tarafından Makbule Hanım’a hediye edilmiştir.
Selanik’te bulunan Pembe boyalı geniş evin Yunan Devleti’nin Milli Bankasına devredilmesinin ardından; Türkiye’den mübadil bir Rum olan Şarabini isimli bir kadının 1930’lu yıllarda bu evi 200.000 drahmiye satın alması ile yine Türkiye’den mübadil 4 aile bu eve yerleşmiştir.
Cumhuriyetimizin 10.yılında (29 Ekim 1933) Selanik Belediyesi, Türk-Yunan dostluğu anısına bir nişane olarak Atatürk’ün doğmuş olduğu evi satın alarak kendisine hediye etmiştir. Evin kapısının sağ köşesine de mermer bir plaka yerleştirilmiş, üzerine Türkçe- Yunanca ve Fransızca olmak üzere şu cümleler yazılmıştır:
“Türk Milleti’nin Büyük Müceddidi ve Balkan ittihadının müzahiri Gazi Mustafa Kemal burada dünyaya gelmiştir. İş bu levha Türkiye Cumhuriyeti’nin onuncu yıl dönümü münasebetiyle konulmuştur. Selanik 29 birinciteşrin ( Ekim) 1933”
Pembe Evin anahtarı19 Şubat 1937 tarihinde Selanik Başkonsolosluğumuza teslim edilmiştir. Ev, başkonsolosluğumuz sorumluluğunda bir takım işlemler geçirmiştir. Zemin katta bulunan dükkanlar kaldırılarak eski haline dönüşümü sağlanmıştır. 1950 yılında büyük çaplı bir tadilat geçiren evin ‘‘Atatürk Müzesi’’ şeklinde tanzimi düşünülerek Dışişleri Bakanlığımız ve Milli Eğitim Bakanlığımız bünyesinde çalışmalar yürütülmüştür. Pembe Ev, Dolmabahçe Sarayı’ndan ve Topkapı Sarayı’ndan temin edilen envanterler ve Selanik bölgesinden getirtilen özgün eşyalar ile eski haline uygun olarak donatılmıştır. Müze, 1953 yılında 10 Kasım günü ziyarete açılmıştır.
Büyükçekmece Belediye Kent Meydanı’nda bulunan Atatürk Devrimleri Müzesi, hem Atatürk’ün özel yaşımına hem de ülkemiz tarihine ait bilgileri içeren donanımlı bir bilgi hazinesi ve anı evi olarak geleceğimize hizmet verecektir.
VİZYON-MİSYON
Üzerinden geçen yıllara rağmen Atatürk’e duyulan özlem ve yaşamına duyulan ilgi hiç azalmadan hatta artarak sürüyor. Bu ilginin sahiplerinin özellikle çocuk ve gençlerden oluşması, Atatürk’ü iyi anlamak ve ilkelerini yaşatmak görevi için gençliğin üzerine düşen görevi yerine getirmesi konusunda umut veriyor. Çünkü Türkiye’nin geleceği, Atatürk’ün bıraktığı ilkeler doğrultusunda o kadar çağdaş yöntemlerle sürdürülebilir ki eğitim ve özellikle doğru gözlemin de yardımı bu yönde olacaktır.
Balkan Savaşları sonucunda sınırlarımız dışında kalan Selanik’te Atatürk’ün doğduğu ve çocukluğunu geçirdiği ev, ‘’Pembe Boyalı Ev’’ adıyla bugün bir müze olarak hizmet veriyor. Selanik’te bu evi ziyaret olanağı bulanlar için o atmosferi yaşamak elbette bir ayrıcalık ama gidemeyenler için ülkemizdeki birçok kurumsal girişimle bu evin benzerleri üretilmeye başlandı. Birçok ilimizde bulunan Pembe Evler Büyük Atatürk’ü anma ve anlama konusunda genç belleklerde çok olumlu izler bırakıyor.
Ülkemizdeki benzer evler, Selanik’teki orijinal Pembe Ev’in başlangıçta sergilendiği şekilde o dönemin ruhunu anımsatacak özellikte döşenmeye devam ediyor. Oysa Selanik’teki evin ruhunu feda edercesine bu yöntemden vazgeçilerek eşyasız bir müzeye çevrilip “modern” sıfatı ile devam etmesi yanında ülkemizde eski alışkanlığın sürdürüldüğü söylenebilir.
Büyükçekmecemizde inşa edilen Atatürk Evi için de projemiz, evin aslına benzer otantik ve o dönem Selanik ev yaşamını anımsatan bir anlayışla giydirilmesi yönünde idi. Ne var ki, gelişen dünya koşullarında yeniliklerden nasibini almak, geleceğe ışık tutacak bu müzemizde de uygulanmalı idi. Bu anlayışla Türkiye’de ilk olmak üzere son derece ehil bir küratör ekiple çalışarak ve teknolojinin bize sunduğu olanakları kullanarak müzemizi benzersiz bir “ Atatürk Devrimleri Müzesi” şekline getirmiş bulunuyoruz. Evimizi gezen her ziyaretçimiz, Atatürk’le ilgili birçok tarihsel anıya bizzat tanıklık edercesine büyülenecek ve bilgi donanımlı bu hizmetten yararlanmış olacak. Yüce önderimizin anısına saygısıyla Atatürk severlere iyi seyirler diliyoruz.